Paul Van Tigchelt : 'Nieuwe maatregelen voor betere beveiliging onze havens'

Een nieuw wetsontwerp van minister van Justitie en Noordzee Paul Van Tigchelt om de beveiliging in de havens en havenfaciliteiten te versterken, werd donderdagavond goedgekeurd door de plenaire vergadering van het federaal parlement.

Met dit nieuwe regelgevend kader wordt verder gebouwd op de wet Maritieme Beveiliging die op 1 januari 2023 in voege is getreden en die nu uitgebreid wordt tot de binnenvaart en de havenbedrijven met impact op de maritieme beveiliging, zoals scheepsagenturen.

Daarnaast worden de controles op wie toegang krijgt tot de havens en havenfaciliteiten verder verstrengd. Zo kunnen drugssmokkelaars en andere personen met slechte bedoelingen moeilijker in terminals infiltreren.

Ook wordt samen met de minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden gezorgd voor een aanpassing in de camerawetgeving, zodat de havenkapiteinsdiensten meer slagkracht krijgen om hun territorium te beveiligen.

De georganiseerde criminaliteit zal altijd op zoek gaan naar de weg van de minste weerstand. Met de wet Maritieme Beveiliging die sinds 1 januari 2023 van kracht is, worden de Belgische havens en havenfaciliteiten veel beter beveiligd. Een eerste evaluatie met de diensten op het terrein leert dat het hierdoor voor criminelen en terroristen moeilijker wordt om illegale activiteiten te ontplooien.

Minister van Justitie en Noordzee Paul Van Tigchelt kwam daarom met een nieuwe wet die donderdagavond door de plenaire vergadering van het federaal parlement werd goedgekeurd om het toepassingsgebied ervan nog verder uit te breiden. De wet voert ook een aantal wijzigingen door aan het Scheepvaartwetboek en de scheepvaartregelgeving waardoor de beveiliging in de havens en havenfaciliteiten nog meer kan worden versterkt.

1. Uitbreiding naar de binnenvaart en bedrijven die in aanraking komen met maritieme beveiliging

Een sterke beveiliging van onze havens is een eerste belangrijke stap. Maar de tijd van naïviteit is voorbij. Drugs of andere illegale goederen zullen nog steeds verzonden worden naar België om van hieruit over het Europese vasteland te worden verspreid. De georganiseerde bendes zullen deze goederen dan dieper landinwaarts trachten uit te halen. Deze tendensen doen zich momenteel reeds voor en zullen in de toekomst alleen maar toenemen door het verscherpte toezicht en controle op de havens en havenfaciliteiten. Om deze redenen wordt ervoor gekozen om de binnenvaartsector, waarmee deze goederen vanuit de havens worden vervoerd, beter te beveiligen.

Voor minister Van Tigchelt is het belangrijk dat de economische sectoren die via de binnenvaart ontsloten worden maximaal beveiligen zodat drugscriminaliteit er geen voet aan grond krijgt. Daarom worden bijzondere regels opgelegd voor de binnenvaartschepen en de terminals langs de binnenwateren.

Naast het effectieve vervoer, zijn ook de bedrijven die de noodzakelijke ondersteuning bieden aan de maritieme sector gevoelig aan infiltraties door criminele organisaties. Medewerkers van rederijen, scheepsagenten of logistieke dienstverleners die benaderd worden om hand- en spandiensten te leveren. Ook deze bedrijven zullen maatregelen moeten nemen, voornamelijk door een striktere controle op de toegang tot de gebouwen en/of netwerk- en informaticasystemen in te voeren.

2. Strengere controle op het havenverbod en andere inbreuken

Het havenverbod kan worden uitgesproken door een rechter voor overtredingen van de drugswet of de wet maritieme beveiliging. Dit havenverbod, dat tijdelijk of definitief kan zijn, kan voor maximaal 20 jaar worden opgelegd en kan zowel een beroeps- als een plaatsverbod inhouden. Momenteel werden al 180 havenverboden uitgesproken en de cijfers blijven stijgen. Dit havenverbod zal vanaf nu gelden voor alle havens en alle havenbedrijven.

Deze wet voorziet in verschillende toepassingen die het mogelijk maken om dit verbod makkelijker te controleren. Zo zal de controle hierop mogelijk worden via een bijzonder uittreksel uit het strafregister en de automatische koppeling van de toegangsbadges met het ISPS-platform (International Ship and Port Facility Security Code). Dat is het platform dat ontwikkeld werd door het DG Scheepvaart voor alle gegevensuitwisseling in het kader van de maritieme beveiliging.

Dit bijzonder uittreksel van het strafregister zal naast welbepaalde veroordelingen ook de alternatieve straffen vermelden voor onder meer overtredingen van de drugswet en deelname aan criminele organisaties. Deze straffen zullen gedurende 3 jaar vermeld worden op het bijzonder uittreksel dat kan opgevraagd worden bij sollicitaties voor havengerelateerde functies.

3. Veiligheidsverificaties voor kritieke functies binnen de maritieme sector

De huidige wetgeving over veiligheidsverificaties en -onderzoeken in ons land voorzag reeds de mogelijkheid om voorafgaandelijk aan het uitoefenen van een functie, mandaat of beroep een veiligheidsverificatie te laten uitvoeren.

Met deze nieuwe wet wordt het hebben van een positief veiligheidsadvies echter verplicht voor mensen die in een kritieke functie tewerkgesteld worden. Door deze maatregel zal vermeden kunnen worden dat personen met criminele banden tewerkgesteld worden in kritieke functies in de maritieme sector. De zogenaamde insider threat wordt via deze methode aangepakt. Met deze wet zullen de veiligheidsverificaties ook juridisch afdwingbaar worden in de maritieme sector. De lijst van kritieke functies werd reeds in september vorig jaar goedgekeurd door de bevoegde diensten en is raadpleegbaar op de website van DG Scheepvaart. 

4. Camera’s geïnstalleerd door de havenkapitein

De Wet Maritieme Beveiliging heeft ervoor gezorgd dat er sinds 1 januari 2023 vaste veiligheidscamera’s op zee kunnen worden geplaatst. Dit bijvoorbeeld op windmolens, maar ook op het geplande energie-eiland. Voordien was dit niet mogelijk. Daarnaast kunnen ook mobiele camera’s worden ingezet, bevestigd aan bijvoorbeeld een drone of op vaartuigen.

Met deze wetsuitbreiding wordt nu samen met de minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden ook voorzien in een kader voor het gebruik van camera’s in de havens en havenfaciliteiten door de havenkapiteinsdiensten. Deze hebben specifieke bevoegdheden en bepaalde opdrachten van algemeen belang in de haven en zijn dus niet vergelijkbaar met een doorsnee organisatie. Daardoor was er een nood aan een duidelijk wettelijk kader dat is afgestemd op het gebruik van camera’s binnen de havengebieden.

Zo zullen onder meer politie, douane en defensie nu toegang kunnen krijgen tot de beelden en geluidsopnames. Ook wordt het mogelijk dat bewakingsagenten beelden in realtime kunnen bekijken onder toezicht van de havenkapiteinsdienst. Hierdoor dient dit toezicht niet langer door een politieagent uitgeoefend te worden.

5. Klokkenluidersbescherming

Sinds 28 november 2022 bestaat in ons land de zogenaamde klokkenluidersbescherming. Uit evaluatie met de parketten en de nationale drugscoördinator blijkt dat er nood is aan eenzelfde bescherming binnen de havengemeenschap. Hiervoor worden geen nieuwe regels uitgewerkt maar zal de bestaande wet worden uitgebreid naar de maritieme sector.

Een klokkenluidersregeling is noodzakelijk om verschillende redenen waaronder het blootleggen van mistoestanden. Klokkenluiders hebben vaak toegang tot interne informatie die anders verborgen zou blijven en waardoor ze nu fraude, corruptie of andere illegale activiteiten kunnen aankaarten. Een klokkenluidersregeling beschermt ook de werknemers tegen wraakacties en vergelding.

Wettelijke basis gegevensuitwisseling PortWatch

Omdat het havenpersoneel ook vaak getuige is van beïnvloeding of verdachte zaken werd begin maart het meldplatform PortWatch gelanceerd. Dit meldpunt is actief in alle havens en zal de bestaande meldpunten vervangen. De meldingen kunnen anoniem gebeuren en worden rechtstreeks doorgestuurd aan de betrokken politiediensten.

Door deze meldingen echter ook te verzamelen in een centrale databank zullen op termijn linken tussen meldingen kunnen gelegd worden. De unieke identiteit zorgt dan weer voor herkenbaarheid en vertrouwen bij de bezoekers die het willen gebruiken. Dit wetsontwerp verzekert dat de gegevensuitwisseling volledig in overeenstemming met de GDPR-regels zal gebeuren.

Paul Van Tigchelt, minister van Justitie en Noordzee: “Met de wet maritieme beveiliging werden grote stappen vooruitgezet in de strijd tegen de georganiseerde misdaad en in het beter beveiligen van de havens. Met deze uitbreiding van de wet gaan we verder op die lijn en komen we tegemoet aan bijkomende concrete noden die leven op het terrein. Door de regels uit te breiden naar alle bedrijven die in de haven actief zijn, de inzet van camera’s en strengere controle op havenverboden sluiten we de mazen in het net nog meer.”

Peter Claeyssens, Directeur-Generaal Scheepvaart bij de FOD Mobiliteit en Vervoer: “De laatste jaren heeft de FOD Mobiliteit en Vervoer een goed contact opgebouwd met de maritieme sector. Dat laat ons toe om met onze wetgeving kort op de bal te spelen en snel tegemoet te komen aan de noden op het terrein. Zo verdedigen we onze maritieme belangen zo optimaal mogelijk. Deze wetsuitbreiding is daar een goed voorbeeld van: Slechts een jaar na de invoering van de nieuwe wet maritieme beveiliging, geven we havens en havenbedrijven extra mogelijkheden om hun beveiliging te versterken.”